Seitura, malla e limpa en Carlexo-Rial(Val do Dubra) 2012

Collendo e atando no trigo

Asentando a malladora

Rodillo da malladora pola que pasa o trigo e separa a palla do grau

Comprobando que a polea está tensada e a máquina alineada co motor

Xa está a máquina asentada e ben asegurada para que non se mova

Ferramenta(forcada) básica e calzado(zocos) apropiado

@s mallador@s entrando na eira

Comeza a malla

A palla sae pola boca da malladora e hai que espelila palla(pra que solte os posibles graus que lle queden) e ila pasando ata o palleiro

O cortador corta o vencello do monllo e ábreo pra que o enchedor o vaia metendo con suavidade na malladora

O que bota os monllos na mesa da malladora ten que ter coidado de non lle bater ó cortador e ter coidado de que os rapaces que lle botan os monllos desde a meda non lle los tiren ó corpo

O responsable da malla comprobando que a palla sae separada do grao e así saber si ten que separar o rodillo(si triza a palla e o grao) ou xuntalo(si non separa totalmente a palla do grao)

Os que están na saída do grao teñen que ter coidado de que os cestos e peneiros nos que se recolle o grao non desbordan

Collendo panadas de palla para botar ó palleiro

O palleireiro ten que ir facendo o palleiro redondo e ilo amacizando e colmando

Hai que coller un mando de pallas para facer o caparucho

O caparucho hai que facelo ben feitiño e cortarlle o remate para que quede bonito

Botándolle o caparucho ó palleireiro para que o coloque no cumio do palleiro

Colocándolle a escada para que baixe o palleireiro

E ó remate non poden faltar as correspondentes copas de caña

E máis copas

E as cantareiras-pandereteiras dándolle aire de festa

...E máis caña

Hai que ir limpando a eira para facer a limpa do trigo

E as cantareiras ó seu

Xuntóuse un cantareiro, como ten que ser

Traendo a limpadora para limpar o trigo

Asentándoa

Uns limpando a eira e as cantareiras ó seu

Recollendo a malladora

Xa está a limpadora traballando e dándolle a manivela que fai xirar as hélices que fan botar vento para que o resto da palla e as esganas(ou arganas) se separen do grao

Botando trigo á limpadora que vai caendo nos peneiros que fai vibrar-mover a manivela e botan o grao limpo po los canos e as arganas pola boca da limpadora

O acabar recóllese a limpadora

Sempre houbo algún rico(este é dos bos) que ven traballar en coche

E despois do traballo chourizos, empanada, broa, queixo, xamón, roscas, viño, cerveza, caña, licor café e festa. Como ten que ser

Vídeo da malla e limpa do trigo, Carlexo 2012. Cámara Ana

Vídeo da seitura, malla e limpa do trigo, Carlexo 2012. Cámara Cris

Antigamente antes de haber maquinaria para mallar facíase cos manllos, mallos ou manlles como se pode ver neste vídeo de Paco do Martelo:

Vídeo tomado de: http://pacodomartelo.blogspot.com.es/2010/08/11-malla-tradicional-galega.html

Os manllos, mallos ou manlles son un mango longo e un madeiro (pértega) de 60-70 cm. aplanado xunguidos por unhas tiras ou correas de coiro que permiten que o pau corto xire a vontade do mallador. O tramo de coiro que xungue a pértega chámase cidoiro e a que xungue o mango chámase carrachola.